حجیت سنت فعلیحجیت سنت فعلی، صحّت استناد به فعل معصومین علیهم‌السّلام است. ۱ - تعریفحجیت سنت فعلی، به این معنا است که نفس عمل و رفتار معصوم علیه‌السّلام دارای اعتبار می‌باشد و در مقام استنباط احکام، مورد استناد فقهای مذاهب اسلامی قرار گرفته و باعث منجّزیت و معذّریت می‌گردد. ۲ - اجماع در حجت بودن سنت فعلیمسلمانان اجماع دارند که افعال پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که همان سنت فعلی آن حضرت است، دارای حجیت می‌باشد، به شرط این که از قراین حالی یا مقامی احراز شود که آن حضرت درصدد تشریع و بیان حکم خدا بوده است، زیرا همه کارهای آن حضرت به منظور تشریع صورت نمی‌گیرد، بلکه او همانند همه انسان‌ها نیازهای مادی و طبیعی دارد و برای تامین و گذران زندگی خود به انجام بعضی از کارها نیاز دارد؛ مثلا هرگاه تشنه شد، آب می‌نوشد و یا این که بر اثر بیماری، از خوردن غذایی امتناع میورزد، که هیچ کدام از این کارها دلیل وجوب و حرمت نیست، زیرا در چنین جاهایی، از قراین می‌توان فهمید که آن حضرت در مقام بیان حکم و تبیین شریعت نیست. ۳ - چند شرط در استنباط حکم از فعل معصوماز لابه لای مطالب مطرح شده از سوی علما به دست می‌آید که برای استنباط حکم از فعل پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و یا امام معصوم علیه‌السّلام چند شرط لازم است: ۱. آن حضرت در مقام تشریع و بیان حکم خدا بوده باشد و فعل او از افعال طبیعی روزمره نباشد؛ ۲. پیروی از آن حضرت در آن مورد جایز باشد و مورد نهی قرار نگرفته باشد، زیرا بعضی از کارها فقط برای پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم جایز بود، مانند: ازدواج با بیش از چهار زن و داخل شدن به مکه بدون احرام، و وجوب نماز شب. ۴ - نکته اولاین مسئله که آیا هرگاه از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم یا امام معصوم علیه‌السّلام عملی سر زند که از هر نوع قرینه‌ای خالی باشد، علاوه بر جواز و مشروع بودن برای مسلمانان، بر وجوب یا استحباب آن نیز دلالت دارد یا خیر، مورد اختلاف بوده و چهار دیدگاه در آن وجود دارد. ۵ - نکته دومسنت فعلی از نظر شیعه همان فعل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و معصوم علیه‌السّلام است، اما از دیدگاه اهل سنت فقط شامل فعل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است. [۱]
تقنین اصول الفقه، عبدالبر، محمد زکی، ص۴۰.
[۳]
منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، جناتی، محمد ابراهیم، ص۱۵۶.
[۴]
اصول الفقه، زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، ج۳، ص۱۰۷.
[۵]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص (۱۲۲-۱۱۹).
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۹۹، برگرفته از مقاله «حجیت سنت فعلی». |